Mama

 En toen was mama er niet meer. 

Maandagmorgen was ik met Suzanne, Hannah en Wouter bij mama. Ze was in diepe rust, met gesloten ogen, rustig ademend met af een toe adempauze. Het was een heel ontspannen bezoek met vier stoelen op de kamer, wij wat aan het babbelen over vroeger, elkaar afwisselend aan haar bed, af en toe een kusje of even mama's hand vasthouden. Het voelde heel natuurlijk. We dronken na afloop in de caféruimte koffie met een warm saucijzenbroodje, één van de hapjes die mama graag at. 

Het was een heel dierbare ochtend. 

Ik bracht de kinderen terug naar Utrecht en werd gebeld dat mama was gestorven.

De eerste tekenen van haar dementie kwamen bijna 20 haar geleden aan het licht na een onderzoek op de Geheugenpoli. Ze heeft alle fases moeten doorlopen, waarbij met name de eerste jaren heel moeilijk en pijnlijk waren voor haarzelf. Ze raakte de regie kwijt, ze werd er onzeker van, voelde zich tekortschieten, ze kon de verhaallijn in een boek niet meer volgen en trok zich steeds verder terug uit het sociale leven.

Samen met papa lukte het nog om thuis te blijven, hij nam veel taken thuis van haar over. Na een korte ziekbed overleed hij 11 jaar geleden en werd zij opgenomen in verpleeghuis Oranje Nassau's Oord in Wageningen, waar ze steeds verder verdween in de dementie. 

De ziekte nam haar veel af, maar maakte gelukkig ook dat ze het verlies van papa niet meer echt heeft ervaren.

Geleidelijk verdween ze steeds verder en reageerde ze steeds minder op ons, op haar omgeving en op de foto's en geluiden van haar achterkleinkinderen. Muziek maakte tot het laatst nog steeds een reactie bij haar los, ze bewoog mee en lichtte op als ze muziek hoorde.

We zijn deze dagen druk bezig met regelen van allerlei zaken en voeren gesprekken onderling, met de uitvaartverzorger en straks met de dominee. We kijken foto's, werken aan onze bijdrages voor de afscheidsceremonie, regelen kaartteksten, kiezen muziekstukken en doen alles samen, de broers en ik. 

In het hospice help ik soms bij de laatste verzorging van bewoners. Gister mocht ik helpen bij de laatste verzorging van mama, wat was dat fijn. We verzorgden haar, ik knipte haar nagels (wat ik vaak deed als ik haar bezocht), bracht haar haar in model, we kleedden haar in een pakje dat ik al langer in de kast had klaarhangen, ze droeg het op mijn bruiloft! Ik tilde haar samen met Roeland naar de kist, waar ze nu prachtig in ligt. 

Drukke maar dierbare dagen. Volgende week dinsdag is de uitvaart.